Lublinie! Robisz to dobrze. Tak trzymaj

Gdybym miał opisywać Lublin znów jako postać, to najpierw pomyślałbym o uśmiechniętym współczesnym dandysie w kaszkiecie. Widzę smukłego chłopaka ze zmęczonymi dłońmi, który jednak po chwili radości wpada zadumę i przez chwilę jest nieobecny. Może nawet opuszcza nas na moment. Później jednak wraca, przebrany, w kolorowym swetrze z jeszcze pustym plecakiem przerzuconym przez ramię. W chłodniejszy dzień zarzuci jeszcze na ten sweter prostą marynarkę. – Chodźmy gdzieś poszaleć – mówi.

Ale o tym trochę później…

Moja styczność z Lublinem właśnie osiągnęła jubileusz Piątego Przyjazdu. To ten moment, gdy już czujesz się, że nie będziesz paplać całkowitych głupot o mieście, ale wiesz, że wciąż pozostajesz gościem z bardzo daleka. Zostaliśmy zaproszeni przez Bartka Szaro i Pawła Hadriana na Festiwal Kontynenty. Bardzo zacna impreza, a jeszcze bardziej wspaniali goście. Zwłaszcza dnia ostatniego.
Ania zaczytuje się wciąż w Paulu Theroux, który zgodził się przyjechać do Lublina właśnie na Kontynenty. Drugą gwiazdą imprezy był Hugh Thomson. Co wam będę opisywał. Szanowani faceci. Dla niektórych to zapewne gratka, wydarzenie roku.
Co zostało w głowie? Co w oczach? Anna Jaklewicz o potędze koloru Indygo i wielobarwności południowych Chin – intrygująca historia. Było też o tym dlaczego Saamowie tak cicho mówią. Też tego nie wiedzieliśmy w Laponii, ale tłumaczyła to świetnie Ilona Wiśniewska. Piotr Strzeżysz jak zawsze – latająco dobrze i pozytywnie. Po pokazie znów był rozchwytywany. Warsztaty prowadzili: Kuba Górnicki, Max Cegielski, Tomasz Kulbowski, Mateusz Janiszewski i ekipa Post Turysty.
Równolegle można było zobaczyć pokazy prezentacji konkursowych o Helu, o muzycznych podróżach, o Szlaku Jedwabnym, o bliskim nam bardzo podróżowaniu bliskim (Pisaliśmy już o tym). Oraz o wsiąkaniu w lokalne społeczności.
Ogólnie prezentacje skrojone na miarę, świetna identyfikacja wizualna. No i Lublin. Lublin!

Powiem Wam, że taka impreza bardzo pasuje do Lublina. Lublina, który jest dla mnie pięknie dopasowaną mozaiką barw i kształtów, kultur i religii. Miastem otwartym. Nieco inaczej jak Gdańsk czy Wrocław może. Na swój sposób.

To miasto z kategorii „magicznych” w bardzo kompaktowym rozmiarze. Taka, ot, piękna, bogata, ale do postawienia w obramowaniu na komodzie. Niekoniecznie na całą ścianę.

O Festiwalu Kontynenty i o bardziej świadomym podróżowaniu

Miałem przyjemność wziąć udział w debacie na temat świadomego podróżowania, za co jestem ogromnie wdzięczny, bo miałem w końcu okazję wystąpić w końcu w charakterze geografa i badacza turystyki a nie blogera podróżniczego.
Temat świadomej turystyki jest nam bliski, tu nawet nie chodzi o to, że staramy się, by popularność naszego bloga przekuć też w zwiększenie świadomości edukacyjno – historycznej czy geograficznej ludzi, chcących poznawać świat.
Chodzi o pewien trend, trend odchodzenia od prostych schematów, pustych komunikatów, dyskusyjnych emocji czy kontrowersji. Dziś hasło „prawdziwa egzotyka” być może częściej kojarzy się obciachem, niż kiedyś. Tak samo wakacje „all inclusive” w hotelowych twierdzach Egiptu, eksploatujące do maksimum zasoby wody w tym kraju. Minimalizujące jednak szanse na zrozumienie historii tego kraju. Wystarczy zapytać statystycznych 10 turystów egipskiego kurortu o Koptów czy Nubię.

PRL instytucjonalizował nam podróże do bardzo oszczędnej formy lub zablokował całkiem. Czekaliśmy jak na szpilkach, by otworzył się przed nami świat, taki, który podglądaliśmy a teraz w kilkanaście odrabiamy lekcje, na które Francuzi czy Brytyjczycy mieli ponad sto. Wychodzi różnie. Ale rzeczywiście rośnie procent ludzi podróżujących świadomie, więcej wiedzących, oczytanych, przygotowanych merytorycznie na miejsca. Może nie na ludzi, bo to wymaga jednak zderzenia emocjonalnego na miejscu. Ale na miejsca, historie, zależności – tak. I w tym kierunki chcemy wykorzystywać naszego bloga.
Choć Piotr Strzeżysz z uporem maniaka powtarza (również w ten weekend to potwierdził), że zainteresowanie ludźmi przychodzi z wiekiem i on ewoluował z zainteresowania miejscami do zainteresowania ludźmi, to czuję się jednak wciąż w tym pierwszym stadium. Bo nie ma ludzi bez miejsc. A miejsca bez ludzi są. Ludzi natomiast należy traktować MINIMUM po partnersku.

Post Turyści i spodziewany kres morderców tygrysów

W Lublinie poznaliśmy w końcu na żywo Pawła Cywińskiego, ojca założyciela Post-Turysty, którego opinie są dość konsekwentne i ostre, ale chyba dzięki tej konsekwencji przekazu Post-Turysta przyczynił się w sposób absolutnie niepodważalny do tego, że ten fundament „pustego podróżowania” powoli się chwieje. Trzeba było po prostu konkretu. Publikacje PT, warsztaty czy strona internetowa – pomogły.

Dość symboliczną klamrą tego zjawiska jest wydarzenie sprzed tygodnia, gdy usłyszeliśmy o rozbiciu i zamknięciu klasztoru w Kanchanaburi w Tajlandii, trudniącego się wykorzystaniem tygrysów w celach turystycznych. Od dobrych kilku lat blogerzy, dziennikarze a później coraz częściej po prostu turyści bojkotowali to miejsce, mówiąc o tym głośno. Oczywiście nie wszyscy. Ale dużo więcej, niż kiedyś. Nie dalej jak 3 miesiące temu nagraliśmy tam swój film o Kolei Śmierci, wyraźnie wskazując, że koniec tego procederu jest bliski. Kropla drążyła skałę i wydrążyła. Coraz więcej osób podróżuje samodzielnie, co jakoby wymusza na nas lepsze przygotowanie do wyjazdu. Jednak jak zgodnie stwierdziliśmy w czasie debaty, w której miałem przyjemność rozmowy z Pawłem oraz Arturem Urbańskim, właścicielem znanego klubu podróżników Torre.pl – może być dużo lepiej, jeśli… polski program nauczania przestanie spychać geografię i historię na drugi plan. Europocentryczne myślenie historyczne jest uzasadnione, ale na miły Bóg – bez przesady. Oddajmy choćby 1/20 na historię Afryki i Azji. Na Cywilizację Arabów, Persów, na Mogołów i Indie. Na Khmerów, wielkie Chiny, na środkową Amerykę, na czasy kolonialne i wielkie odkrycia nie tylko z perspektywy Kolumba. I potem się włączmy w dyskusję.

Jak słusznie zauważył Paweł, musimy wystrzegać się pewnych projekcji, które dla wygody tworzy przemysł turystyczny. Hotel, basen, egzotyka, dzikość, cud świata. Szukać tych własnych. Czasami choćby jeden krok obok, czasami całkiem daleko. O ile Paweł Cywiński reprezentuje nieco bardziej kategoryczny pogląd niż ja, o tyle zgadzamy się, że choćby zmiany dosięgły na początek 5-10% podróżnych – to będzie dobry znak. Ja po prostu uważam, że na ten proces potrzebujemy dużo więcej czasu. Może nawet następnego pokolenia. I musimy zacząć od przysłowiowego Kowalskiego i Nowaka. Od ogółu do szczegółu. Nie na odwrót.

Najważniejsze, by ludziom chciało się uczyć, czytać, uciekać od stereotypów i niewiedzy. W spolaryzowanym za mocno przekazie medialnym nie ma powoli miejsca na wiedzę, analizę i fakty. Za dużo w nich emocji, światopoglądu i interesowności. Dlatego od tego też jesteśmy my, blogerzy. Tak mniemam przynajmniej. Znając zarówno jeden i drugi świat z autopsji.
Szanuję tych, którzy są świetni i wciągają swoim „ja”, ciekawą fabułą , przygodami, ale jeszcze mocniej dopinguję tych, którzy swoich czytelników uczą. Uczą o świecie. Tłumaczą, pomagają, czasami prowadzą za rękę. Ale w konkretnym celu poznawczym. Choćby tym jednym-dwoma zdaniami. Kropla drąży skałę.

Lublin żyje i ma się dobrze. Polska B niech umrze

Lublin jest świetnym miastem i świetnym miejscem do tego typu rozważań. Jak większość Polski Wschodniej, która pada czasami ofiarą tych złych uprzedzeń i lęków, o których była mowa wyżej. Ale i niewiedzy. Co ciekawie ludzie, często profilujący się jako otwarci, liberalni, wręcz erudyci – a nawet ludzie, którzy tacy są naprawdę, formułują wnioski o Polsce B, Polsce gorszej, Polsce do odłączenia. Słucham!?
Czym różni się ktoś z takimi poglądami od przerysowanego może trochę, ale również charakterystycznego turysty, pełnego niewiedzy, lęków, nastawionego do obcych kultur z komiczną wyższością, który jest utrapieniem ludzi, którzy rozważają nad takimi rzeczami jak opisane przeze mnie powyżej?

Lublin żyje. Lublin ma się dobrze. Lublin organizuje masę imprez kulturalnych, które aktywizują mieszkańców i organizacje społeczne. Myślałem, że to Katowice nie poprzestały na inwestowaniu w kulturę po przegranej walce o tytuł ESK, ale Lublin robi to dużo lepiej. Lublin niech żyje. A  określenie”Polska B” niech już umrze.

Po drugim dniu Kontynentów udaliśmy się „na miasto”, celem zaciągnięcia się atmosferą klimatycznego miasta, pełnego młodych ludzi, które o godzinie 23:00 jest jak ul. Tysiące a właściwie dziesiątki tysięcy ludzi oblegały uliczki starówki, podwórka, zakamarki, place, okolice Zamku, kilkanaście bocznych ulic. Bo Lubelska Noc Kultury. Impreza inna niż Moc Muzeów, większa, bardziej miejska, zewnętrzna, nie wewnętrzna. Choć czekanie w kolejce ponad 40 minut by wejść do Kaplicy Św. Trójcy na Zamku wycisnęła z nas siódme poty. Ale warto było. Jeśli będziecie w Lublinie, zobaczcie to miejsce. Tydzień po powrocie z Andaluzji i zobaczeniu Alhambry, zachwyciliśmy się na podobnym poziomie polskim zabytkiem. A to naprawdę gotyk klasy światowej. Nie tylko ogólnopolskiej.

Lublin żyje i ma się dobrze. Jakoś wszyscy znani mi lublinianie lub osoby, które miały dużo wspólnego z Lublinem to osoby, które wspominam ciepło. Pozytywne, kreatywne, waleczne. A polski wschód dotychczas dotarł do mnie właśnie w takiej pozytywnej formie. „Postaw się a zastaw się, ale bądź pozytywny, dobry”.
Świat ludzi obrotnych, pomysłowych, świat ludzi z ogromnymi ambicjami, ok w większości konserwatywnych w postrzeganiu pewnych norm i zasad, ale jednocześnie bardzo liberalnych jeśli chodzi o chęć narzucania tego świata innym.
Z tym mam często problem, bo mam czasami wrażenie, że ta mityczna „Polska A” często popada w zakusy wskazywania nieco częściej bardzo liberalnego podejścia do świata jako narracji wiodącej, proeuropejskiej, właściwej. Czemu?

Ludzie na Wschodzie są bardzo pracowici. Tak wyszło, że mieli pod górkę, nie zawsze strumień inwestycji spływał tu tak samo równomiernie jak w innych regionach Polski. Program „Polska Wschodnia”, owszem mocno pomógł, ale to proces dość swieży. Ma raptem 10 lat.
A jednak mimo trudności, jak usłyszeliśmy wiosną w Zwierzyńcu to właśnie na Zamojszczyźnie robi się jeszcze wesela na 300-400 osób. A jak się zepsuje komuś auto po drodze – przyjmą na wesele. I tego się życzy przybyszowi. Myśleliśmy, że wesela na 200 osób w naszej rodzinnej Małopolsce to potęga. Nic bardziej mylnego.

Lublin wielokulturowości się nie wstydzi. Kibicujmy Lublinowi!

Przedwojenne miasta Lubelszczyzny, Podlasia czy Podkarpacia to tygle kulturowe, przez nie dziesiątki ale setki lat stanowiły drogowskazy dla idei Schumana i Europy Ojczyzn. Przecież kontakty z Rusią, Bizancjum, Otomanami, Galicją nie wzięły się znikąd. Regiony stykowe zawsze lepiej radziły sobie z tym. Z czym. No z tym. Z wielokulturowością.

Jasne, to już przeszłość. Ale świadomość, o której mówimy, wymaga też od nas szacunku do faktów. Polska była rajem tolerancji i współistnienia kultur. Na takim prostym, codziennym, sąsiedzkim. czyli takim najbardziej prawdziwym. Coś się popsuło potem. Coś się popsuło, gdy zło z dwóch stron skutecznie wyciągnęło na wierzch te ukrywane, bo niepotrzebne lęki i uprzedzenie. A wiele lat udało się je marginalizować. Bardzo cieszy, że Lublin to odkrywa na nowo i się tym promuje. Odważnie, ale słusznie!

Nie widać po ulicach Lublina, że to Polska B. Przyjedźcie w słoneczny dzień, przejdźcie się Krakowskim Przedmieściem, ludzie są świetnie ubrani a jak nie świetnie to schludnie. Większość się śmieje, kilka osób przybija sobie piątki, nie wszyscy pędzą, wielu po prostu podąża. Do pracy, szkoły, na spotkanie. Tak kojarzę to miasto. Pytamy o trasę autobusu jedną osobę – odpowiada nam czwórka. I wszyscy wzajemnie się potwierdzają. U nas musiałbym próbować po kolei.

Usiądźcie pod Zamkiem przy Podwalu albo w Parku Saskim – przepięknym zresztą (jednym z najlepiej utrzymanych parków miejskich, jakie widziałem) albo zobaczycie niesamowicie dużą grupę ludzi młodych. Na lewo, na prawo, przed Tobą. Lublin wciąż ewidentnie przypomina miasto akademickie. To widać, słychać i czuć. Niektórzy Wam tego zazdroszczą. Naprawdę.

Starówka (Stare Miasto) jest fantastyczna. Z roku na rok pięknieje. Te fachowo odświeżone ale autentyczne kamienice świetnie mieszają się z tymi szlachetnie zakonserwowanymi, czasami wciąż podrapanymi budynkami. Kicz, blichtr i jarmark są tu surowo zakazane. To widać. Gdy tylko skończy się remont Placu Litewskiego – będzie dodatkowo świetne miejsce z potencjałem na bijące serce tego wcale nie dużego, ale bardzo kompaktowego miasta. Jak rozmawiałem z Bartkiem następnego dnia – Lublin to dla mnie miasto obfite. Zamawiasz zupę, jest pyszna, nieziemsko pyszna i aromatyczna. Ale dostajesz ją w małej misce. Taki jest Lublin. Dużym talerzem jest Kraków czy Gdańsk.

Noc kultury naszym zdaniem się udała. Dawno nie byliśmy na tak fajnej miejskiej imprezie. Czasami ciężko było wcisnąć szpilkę w chodnik czy ulicę czy wręcz trawnik. Setki ludzi rozłożyło się na ulicy, która na ten dzień przykryta została trawą. W każdej bramie, zaułku, zakamarku czekała na nas historyjka pasująca do całości koncepcji „Wyobraź sobie miasto”. Od poetyckich, przez muzyczne, po teatralne. Świetne hasło! Gratuluje pomysłodawcom. Bardzo jest mi bliskie. No i równolegle „Kontynenty”. Wieczorem na drugim końcu bijącego centrum miasta, na fasadzie Centrum Spotkania Kultur (zwróćcie uwagę na nazwę a przy okazji na nowoczesną architekturę tego miejsca), gdzie odbywał się festiwal, puszczano slajdowisko o Wielkim Szlaku Himalajskim i film”Planet Ocean”.

Dawno nie byliśmy na takiej miejskiej imprezie i dawno nie poczuliśmy się znów jak studenciaki.

Bardzo trudno rewitalizować miasto a jeszcze trudniej rewitalizować społecznie i kulturalnie. Mam wrażenie, że Lublin idzie dobrą drogą krok w krok z kilkoma innymi polskimi miastami.
Wiem, że punkt widzenia zależy od punktu siedzenia. Ale weźcie to pod uwagę. Opisuję o swoich odczuciach na temat miasta. Jako przyjezdny. I obserwator. Jeśli pochodzicie z miasta, gdzie Waszym zdaniem „nic się nie dzieje” to lepiej weźcie poprawkę, że możecie doznać poznawczego szoku w taki dzień (i noc) w Lublinie jaki mieliśmy okazję zobaczyć my. Ale potem wracamy do swoich miast i mamy większą motywację do działania. Że da się. Nie wiem, może tak jest? Powodzenia Lublin, kibicujemy Wam!

A teraz wracając do tego uśmiechniętego dandysa w kaszkiecie…

A, zostawmy już chłopaka w spokoju.

Jakby ktoś miało ochotę odwiedzić Lublin od nas ze Śląska to informujemy, że jest fajne połączenie od niedawna. Można z Katowic wsiąść o 7:00 w TLK Godula w sobotę i wrócić TLK Sztygar w niedzielę o 12:20 albo po 16:00 – podróż trwa 4h z hakiem. Ale szybko mija, bo fajne tereny za oknem (Jura, Góry Świętokrzyskie, dolina Wisły).

Więcej zdjęć z tej niesamowitej soboty w Lublinie: