Portugalska spuścizna w Starym Goa. Kiedyś gigant, dziś…

Wśród najbardziej zaskakujących skarbów Indii niewątpliwie należy przyjrzeć się Old Goa. Czyli po naszego Staremu Goa, gigantycznemu kolonialnemu miastu, żywcem przeniesionemu z późnośredniowiecznych i renesansowych miast Europy w wilgotne i mało przyjazne tropikalne brzegi Morza Arabskiego.

Imponująca historia Starego Goa

To nie jest tak, ze Portugalczycy zaczynali tu wszystko od zera. W XV wieku tereny te, dość niedostępne, otoczone dżunglą, połączone jedynie z Morzem szerokimi estuariami rzek jak Mandrovi czy , należały do muzułmańskiego Sułtanatu Bijapuru i tu też indyjscy muzułmanie założyli portową placówkę a w bliskim Panjim powstał letni pałac Adila Szacha. Jeszcze wcześniej, z osłoniętych przed falami zatok korzystali hinduscy i mongolscy władcy Indii, z resztą już arabscy kupcy z początku millenium wspominają o Goa, jako miejscu, gdzie wymienianio towary z subkontynentem. No więc Portugalczycy, którym trzeba oddać, że dość skutecznie ufortyfikowali całe wybrzeże goa, gdzie na skalistych cyplach i półwyspach do dziś piętrzy się kilkanaście imponujacych fortów (w tym Aguada czy Cabo del Rei) przejęli ówczesne Goa na początku XVI wieku i odtąd uczynili z tego miejsca swoisty „Rzym Wschodu”. W odróżnieniu od „Indyjskiego Rzymu”, którym było położone 500 km na wschód Hampi.

^{Dziedziniec przyległy do barokowego kościoła i bazyliki Bom Jezus, gdzie spoczywają szczątki św. Franciszka}

Powstawały tu na w pół średniowieczne, chłodne kościoły z wystrojem renesansowym, klasztory, architektura użytkowa i mieszkaniowa zaczęła nawiazywać do tej portugalskiej, sieć handlowa Goa została włączona do rozbudowanej portugalskiej siatki (Mozambik, Ormuz, Cejlon) i niestety oprócz tego w wielu aspektach kolonizacja Goa miałą oparcie na agresywnej działalności inkwizycyjnej. Czyli przymusowej. W przeciwieństwie do Holendrów, których to nie obchodziło, ci chcieli tylko handlować.

Tym samym już na początku wieku XVII Old Goa obwarowane grubymi murami, pełne bram, pałaców, imponujących wież i liczące dużo ponad 100 tys. mieszkańców różnych nacji i religii, stało się największym portugalskim miastem, większym od Lizbony i absolutnie najważniejszym mastem południowej Azji. A może i całej Azji, jeśli wykluczyć rodzące się potęgi chińskie. Dziś po tym mieście pozostała jedynie delikatna świetność, ale teren, który obejmuje – kilkanaście km kwadratowych jest imponujący i w całości wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Atrakcje, zabytki, pozostałości po zabytkach

Do Old Goa jedzie się na dwa sposoby. Albo podjeżdża autobusem lub motorikszą z nieodległego Panaji (stolicy stanu Goa) dosłownie w 10 minut albo wysiada na dworcu kolejowym w Karnali (linia łącząca Mumbaj z Margao i południem), skąd praktycznie pieszo w 15 minut lub rikszą dotrzemy na Plac Centralny, zadbany, ładny skwer, który stanowi centrum komplksu i przy którym stoją aż 3 ważne światynie – Katedra Sa, biała, ogromna budowla, najwiekszy portugalski kościół na świecie, w środku której wnętrze robi wrażenie jak w niejednym Duomo w Europie.
Obok kompleks zabudowań, żywcem wyjęty z krajobrazów Brazylii czy Andaluzji kościół Św. Franciszka, w którym na kamiennych posadzkach czytaliśmy portugalskie inskrypcje z czasó podboju. Po drugiej stronie głównej drogi stoi Bazylika Bom Jezus, kamienny, nietynkowany kościół z 1594 roku, który z charaktersytyczną wieżą, i kolumnowymi krużgankami przypomina raczej świątynię z Toskanii aniżeli Indii. Jest najważniejszym kościołem Indii i tu spoczywają szczątki Św. Franciszka, sprowadzone po jego śmierci z Chin. Na piętrze znajduje się muzeum kilkusetletnich obrazów i fogur, które starannie odnaleziono i zgromadzono w tym miejscu.

Trochę dalej na północ od ronda centralnego za żywopłotami chowa się przepiękny kościół Św. Kajetana, wzorowany na bazylice Św. Piotra w Rzymie oraz przepiękny łuk trumfalny ku czci wicekróla Goa, który jednocześnie był jedną z kilku bram wjazdowych do miasta Goa. Te akurat prowadził do przystani portowej, która dziś jest małą przystanią promową nad rzeką. Idąc na wschód dojdziemy pomiędzy plantacjami owoców i przypraw do samotnej kapliczki Matki Boskiej na Wzgórzu, z któego świetnie widać całe Stare Goa zarówno na początku jak i końcu dnia.

Idąc natomiast na zachód od centrum kompleksu również lekko w górę (Święte Wzgórze) dojdziemy do kompleksu ruin starej katedry goańskiej 0 Św. Augustyna, po której został ylko mur jednej strony dzwonnicy oraz dwóch klasztorów – Św. Moniki i Św. Jana.Ten pierwszy wraz z klasztornym klaustro i nietypowymi frontowymi przyporami robi ciekawe wrażenie.

Co najbardziej niesamowite i to powtórzymy – przed każdym z tych zabytków czujemy niesamowite wrażenie, że jesteśmy w miejscu, które nie może być Indiami, ale wiemy też, że to nie Brazylia ani Portugalia to latynoska enklawa oblana wszystkim co naprawdę hinduskie i azjatyckie. Dosłownie kilkanaście km od tego miejsca pomiędzy plantacjami przypraw i polami ryżu chowa się kilkanaście zabytkowych hinduistycznych świątyń czy meczetów, które oparły się kilkudziesięciu latom dość agresywnej kolonialnej polityki Portugalii.

Goa kończyło się podwójnie. Raz w dość prozaiczny sposób – po ataku epidemii cholery i malarii systematycznie wyludniło się prawie całkowicie, zostało tu kilka tys ludzi a stolica, arcybiskup i wicekról przenieśli się w drugiej połowie XVIII wieku do Panaji (Nowa Goa) a drugi, z przyczyn politycznych, gdy w 1961 roku całe Goa zostało wcielona do Indii.
Hindusi jednak świadomi znaczenia tego miejsca z należytym szacunkiem i estymą potraktowali kolonialne zabytki i spuściznę kolonialną i co nam się niezwykle podobało, dalecy od uprzedzeń zadbali o to miejsce, wręcz z przesadą. By mogło godnie być częścią indyjskich zabytków UNESCO i przyciągać turystów.
Warto tu (tradycyjnie) przybyć wcześnie rano, gdy pod frontonami kościołów nie zobaczymy jeszcze wielu wycieczek zorganizowanych z goańskich kurortów.

A teraz pora na więcej zdjęć z tego niesamowitego miejsca:

^{Wdrapujemy się na wzgórze widokowe, na którym rozpoczyna się nasz film, który nakręciliśmy o Old Goa}

 

<sup>Plac Centralny na terenie kompleksu Old Goa

Tereny archeologiczne i zabytki portugalskie otaczają dziś plantacje owoców i przypraw</sup>

^{Łuk Wicekróla, stanowił jedną z kilku bram ufortyfikowanego miasta}

^{Kościół Św, Kajetana ma przypominać Bazylikę Św. Piotra w Rzymie}

^{Katedra Sa, najwiekszy kościół Indii i portugalskiego imperium z frontu i od środka (poniżej)}

<sup>Wnętrze kościoła Św. Franciszka. Barokowe, chłodne, przestrzenne

Czerwone mury i fronton Bazyliki Bom Jezus</sup>

^{Wewnętrzny dziedziniec bazyliki raz jeszcze i wystrój wnętrza. Część figur ma ciemniejszą karnację…}